Van Vesting tot Grenslinie, Bourtange te Groningen
Deze wandeling gaat vanaf het Informatiecentrum van de vesting Bourtange naar en over de grens via de Soldatendijk of de Linie. Door de volledige route te volgen worden alle bezienswaardigheden buiten de vesting bezocht: de Redoute, de galgenplaats bij de natte horizon, het Bourtanger Veld met de Konikpaarden, het Abeltjeshuis, der Alter Radwanderweg en oude zandstenen grenspalen met hamerkop langs de grens in Duitsland. Het natuurgebied tussen de vesting en de grens met smokkelpaadjes en spooklaantjes wordt beheerd door het Groninger Landschap. Nu grazen hier Konikpaarden op een verschraald grasland met laag struikgewas en een zeldzame flora en fauna. Iedereen mag hier overal lopen, ook met een aangelijnde hond. De Redoute was een soldatenbivak vlakbij de sluis, die het gebied onder water kon zetten. De soldaten vochten toen alleen maar tegen de boeren die hun land droog wilden houden. In de 80-jarige oorlog heeft de bisschop van Münster ofwel Bommen Berend zich nooit durven vertonen in het Bourtanger moeras. Maar in 1945 is er bij de Linie wel hevig gevochten. Er zijn nu nog steeds schuttersputten in het bos langs de grens, die toentertijd gegraven zijn door onze bevrijders: de Polen en de Canadezen. De herberg aan de grens, het Abeltjeshuis, is toen in vlammen opgegaan. Op de terugweg zijn nog wat herinneringen aan andere tijden: oude grenspalen, een slagboom bij de grensovergang, een galg en in de vesting staat een martelpaard op het centrale plein. Deze route is op twee plaatsen in te korten. Zie ook : Over de wallen van Bourtange en Over de wallen van Oudeschans. Voor meer info: Vesting Bourtange. 63% van deze wandeltocht is onverhard.
Routebeschrijving
kn. = wandelknooppuntpaaltje met een cijfer.
- Loop vanaf de parkeerplaats of de bushalte via of langs het Informatiecentrum in de richting van de rode ophaalbrug bij kn.37. In het informatiecentrum zijn combinatiekaarten te koop voor een aantal kleine musea in de vesting.
- Ga de ophaalbrug niet over, maar ga vóór de rode brug LA richting kn.36. Loop nu links van de buitengracht.
- Ga bij een kruising van paden, waar de gracht naar rechts buigt RD. Negeer zo het merkteken.
- Loop door tot een volgende kruising met een asfaltweg.
- Hier zijn twee mogelijkheden: A = 9 km. B=de kortere route, 8 km.
kn. = wandelknooppuntpaaltje met een cijfer.
- Loop vanaf de parkeerplaats of de bushalte via of langs het Informatiecentrum in de richting van de rode ophaalbrug bij kn.37. In het informatiecentrum zijn combinatiekaarten te koop voor een aantal kleine musea in de vesting.
- Ga de ophaalbrug niet over, maar ga vóór de rode brug LA richting kn.36. Loop nu links van de buitengracht.
- Ga bij een kruising van paden, waar de gracht naar rechts buigt RD. Negeer zo het merkteken.
- Loop door tot een volgende kruising met een asfaltweg.
- Hier zijn twee mogelijkheden: A = 9 km. B=de kortere route, 8 km.
- Route A:
- Loop RD naar de Redoute of de Bakoven en naar het sluisje waar het gebied onder water gezet kon worden: steek de weg over en ga RD, nog steeds links van het water.
- Ga het 1ste pad RA in de richting van een infopaneel over het Groninger Landschap, kn.38 en een klaphek.
- Ga door het klaphek en houd zoveel mogelijk links aan. Links is een rechthoekige schans, die in 1965 is teruggevonden en gereconstrueerd.*
*Hier bivakkeerden de soldaten, het corps de garde. In de praktijk bestond hun taak uit het bewaken van de iets verderop gelegen sluis. Zij moesten soms vechten tegen boeren die graag droog land wilden hebben. Deze plek werd ook wel de Bakoven genoemd. Naar men zegt, omdat het daar heel heet kon/kan worden in de zomer. - Ga bij de Redoute even naar rechts en loop naar het sluisje en terug. In de verte is een bosrand. Daar is de Linie of de Soldatendijk en de grens.
- Loop terug naar het klaphek en ga direct voorbij het hek bij kn.38 LA naar kn.36, de Redouteweg. Rechts is water en links het terrein van het Groninger Landschap.
- Ga aan het einde bij een asfaltweg en kn.36 LA naar kn.35 en loop naar de Tussenweg.
- Ga hier RA, de Piketlaan naar kn.36.
- Ga daar RA en dan direct LA naar kn.35, de Tussenweg.
- Passeer een vee-rooster. De weg wordt een zandweg dwars door het natuurgebied, het terrein van de Konikpaarden, vrije wandeling, ook buiten de paden en ook met een hond, mits aangelijnd.
- Bij een huis maakt de weg een bocht naar rechts, de Bakovensmeeweg.
- Passeer weer een vee – rooster. Loop RD tot aan het einde.
- Ga RA, asfaltweg.1ste weg LA, de Nieuwerksweg, een half verhard gras-pad.*
*Links is bij een bankje een gedenksteen op de plaats waar vroeger een Joodse familie heeft gewoond, die de Tweede Wereldoorlog niet heeft overleefd. - Loop hier gewoon RD naar kn.30.
- Ga aan het einde LA bij kn.30 over een weg, verhard met betonplaten.
- Aan het einde, bij de kruising met een asfaltweg, RD de weg oversteken en doorlopen over het fietspad, Distelvlinder.
- Loop rechts van een bosje. Als het bos ophoudt, is er links een klaphek met een wandelmerkteken.
- Ga LA door het klaphek en volg het wandelmerkteken met een bocht naar rechts over de wal en loop schuin het begrazingsgebied over in de richting van een huis met een rood dak en een klaphek*
*Honden zijn hier toegestaan. Maar het is altijd mogelijk om het alternatief onderaan de beschrijving te volgen. Dit is de lijn op de kaart die met twee blauwe pijlen is aangegeven. Het huis is een voormalige herberg, die aan het einde van W.O.II in brand is gestoken. Links van het klaphek is een tunnel voor de paarden die er, naar men zegt, nog nooit gebruik van hebben gemaakt. - Ga door het klaphek, steek de weg over en loop even naar rechts naar het informatiepaneel over de Linie of de Soldatendijk.
- Ga daar ook een klaphek door en ga direct naar rechts bij een splitsing. Er is keuze tussen twee paden.*
*Wij hebben voor het rechter pad gekozen, omdat wij dat het mooiste vinden vanwege de kronkels, de heuveltjes en het uitzicht. Het linker pad loopt onder langs de dijk. Aan het einde komen beide paden bij elkaar. - Ga aan het einde door een klaphek, RA. Loop naar een tweede klaphek.
Voorbij het hek is de grens. Ga LA bij een T-splitsing.
* Hier is een mogelijkheid om de route nog 600 meter in te korten, ga hier dan niet LA , maar RA. Vervolg de route bij punt 22. - Dit is de Alter Radwanderweg an der Deutsch Niederländischen Grenze. Links een houtwal, de grens, rechts akkers. Aan het einde van deze weg staat grenspaal 182 I. Ga LA, door een klaphek met een merkteken om weer in Nederland te komen.
- Ga de dijk op en dan direct weer LA. Rechts is het natuurgebied met de paarden. Ruim 200 meter verder, vlak voor het klaphek van punt 18 is rechts een infobord over de Linie, 637 meter.
- Ga vóór het hek LA en loop weer in de richting van het klaphek aan de grens.
- Ga nu RA bij een T-splitsing. Hier staat ook de 18de eeuwse grenspaal 182 van Bentheimer zandsteen met hamerkop.
- Dit is (weer) de Alter Radwanderweg. Grenspaal 181 is net zo oud en staat 250 meter verder. RBF= De Bataafse Republiek / N= Nederland, P= Pruisen.
- Aan het einde van de Radweg is links het oude douanekantoor, rechts is een picknicktafel met daarachter de oude grensslagboom.
- Steek de weg over en loop RD. Loop weer langs de grens aan de Duitse kant.*
*In de houtwal rechts stonden ook oude grenspalen. Wij hebben er nog een gevonden, maar die lag helaas omver maar nu, maart 2023 is hij onvindbaar. - Ga de 1ste weg RA bij een richtingaanwijzer voor fietsers, richting Bourtange 2,6 km. Passeer nu weer de grens. Het asfalt gaat over in beton. Dit is weer het fietspad Distelvlinder, hetzelfde pad als bij de punt 13.
- Loop helemaal RD tot het einde, steek de weg over en ga weer RD, weg met betonplaten, de Inundatieweg.
- 1ste weg RA, Nieuwerksweg bij kn.30.
- Ga bij kn.35 LA door het klaphek. Loop RD, voorbij de galg langs de afrastering.
- Ga voorbij de afrastering RA. Hier staan merktekens. Soms loopt de afrastering door vanwege de schapen. Stap er gerust overheen, het hek is flexibel. De directie van de vesting heeft ons verzekerd dat het hek niet onder stroom staat. Bovendien : dit pad maakt deel uit van het Noaberpad, dus volg gewoon het wit-rode teken.
- Loop nu RD, rechts van een zwemplas, de natte horizon genaamd.
- Loop in de richting van een klaphek.
- Ga door het klaphek en kom uit op een klinkerweg, rechts is een boerderij. Loop in de richting van een rode ophaalbrug.
- Ga hier LA over de ophaalbrug.
- Volg deze klinkerweg, ga nog een brug over en dan RA over een derde brug in de richting van de vesting.
- De weg buigt naar links en ga daarna naar rechts een ophaalbrug over en de Münsterse poort door om in het centrum van de vesting te komen.
- Loop RD tot het marktplein. Hier zijn allerlei horecagelegenheden en winkeltjes. Alle straten komen op dit plein uit. Het midden van het plein wordt gemarkeerd door een vijfhoek in het plaveisel.
- Neem om weer terug te gaan naar de parkeerplaats de 4de straat rechts, de Batterijenstraat. Loop langs de synagoge met de namen van de 46 in W.O. II gedeporteerde en niet meer teruggekeerde Joden.
- Verlaat de vesting via de Vriesse Poort.
- Voorbij de volgende brug is het mogelijk om rechts een trappetje op te gaan. Vervolg dan de route RD over de buitenste wal tot de brug bij het informatiecentrum en de parkeerplaats, het startpunt van deze wandelroute en kn.37. Over de kasseien beneden lopen is natuurlijk ook een optie.
Ga verder RD over het fietspad. Passeer aan het einde bij een bosrand de grens. Ga LA en loop rechts van de houtwal / de grens. Ga bij een weg, de vroegere grensovergang, LA, loop even links van de weg en steek over bij de ingang van de Linie of de Soldatendijk. Hier staat een infopaneel. Ga verder bij punt 18.
Legenda:
RA = rechtsaf, RD = rechtdoor en LA = Linksaf
Bekijk de volledige routebeschrijving ⇢
Bereikbaarheid en toegankelijkheid
Startpunt
Informatiecentrum Vesting Bourtange, Willem Lodewijkstraat 33, 9545 PA te Bourtange. Plan Route
Openbaar vervoer
Bushalte De Vesting, Bourtange.
Rolstoeltoegankelijkheid
Deze route is niet geschikt voor rolstoelen of kinderwagens.
Honden
Mits de geldende regels worden nageleefd, zijn honden toegestaan in dit gebied.
Foto's (12)
Margriet Smeets: De toegang tot de vesting Bourtange
Ger Smeets: Een bijzonder uitzicht op de vestingswallen
Margriet Smeets: Een plas achter de Redoute
Margriet Smeets: Bourtange, het gebied van het Groninger Landschap
Margriet Smeets: Bourtange, de soldatendijk
Margriet Smeets: Een vredige picknicktafel in Duitsland
Margriet Smeets: Konikpaarden in het Groninger Landschap
Margriet Smeets: Bourtange, achter de soldatendijk
Margriet Smeets: Grenspaal met hamerkop uit de 18de eeuw
Ger Smeets: Geschiedenisles
Ger Smeets: De galg als waarschuwing voor onverlaten
Ger Smeets: Het marktplein vanaf 's Lands Huys
Routekaart
Topografische routekaart
Deze wandeltocht is ook beschikbaar op een zeer gedetailleerde topografische kaart van-vesting-tot-grenslinie.pdf. Het printen van deze topografische kaart kan door gebruik te maken van de mogelijkheden die de PDF reader biedt.
Horecagelegenheden
In plaats Bourtange
Schrijf een bericht