Over de wallen van Bourtange, Bourtange te Groningen
De gemeente Westerwolde telt twee stervormige vestingdorpen: Bourtange en Oudeschans. Deze wandeling start bij het Informatiecentrum van Bourtange. Na de rondjes over de wallen lopen we in het dorp langs het bezoekerscentrum Terra Mora, de molens, de kerk, de synagoge, de barakken, de musea, de kanonnen, de secreten, de winkeltjes…Voor wandelaars is het aantrekkelijk om over de wallen te lopen. De buitenste wal vanwege het uitzicht over het natuurgebied van het Groninger Landschap en de Natte Horizon en de binnenste wal vanwege het overzicht over de straatjes en het grachtenstelsel. De vesting ligt bij Vlagtwedde aan de grens, vroeger één groot ondoordringbaar moeras, het Bourtanger Moor. Het dorp zelf ligt op een zandrug. In de Tachtigjarige Oorlog wilde Willem van Oranje de oostgrens verdedigen door vestingen te bouwen. Een goed plan, want Bourtange is toen nooit ingenomen. De vesting is herbouwd en trekt nu de meeste toeristen van Westerwolde. 70% van deze wandeltocht is onverhard.
Rest nog de verkenning van het natuurterrein tot de grens, beschreven op deze site Van Vesting tot Grenslinie. 9 km. en op twee plaatsen in te korten. Kijk ook op Vesting Bourtange. Er zijn meer verdedigingswerken in dit grensgebied: Oudeschans: Over de wallen van Oudeschans, de Lethe: Ommetje de Lethe , Bad Nieuweschans en Barnflair bij Ter Apel.
Geïnteresseerd in de omgeving? Bezoek de VBT ( Vereniging Bevordering Toerisme ).
Routebeschrijving
kn. = wandelknooppuntpaaltje met een cijfer.
- Loop vanaf de parkeerplaats of de bushalte door of langs het Informatiecentrum naar de ingang van de vesting. In het informatiecentrum zijn combinatiekaarten te koop voor een aantal kleine musea in de vesting.
- Ga de rode ophaalbrug over bij kn.37 en volg dan niet de wandelnetwerkroute naar de vesting, maar ga direct voorbij de brug in een bocht RA over een opstapje, ga naar boven de buitenste wal op. Verboden voor honden.
- Ga hier LA. Loop een flink eind rondom de vesting. Deze wal heeft een bijzonder uitzicht, links over de grachten en de vesting en rechts over de omgeving.
- Ga bij de 6de knik in de stervormige wal, bij een flinke plas, de natte horizon genaamd, niet RD de brug over in de richting van de plas, maar schuin naar links en naar beneden en ga onder de wal direct RA. Hier is een paadje.
De buitenste wal is hier onderbroken en gaat verder bij punt 8.
kn. = wandelknooppuntpaaltje met een cijfer.
- Loop vanaf de parkeerplaats of de bushalte door of langs het Informatiecentrum naar de ingang van de vesting. In het informatiecentrum zijn combinatiekaarten te koop voor een aantal kleine musea in de vesting.
- Ga de rode ophaalbrug over bij kn.37 en volg dan niet de wandelnetwerkroute naar de vesting, maar ga direct voorbij de brug in een bocht RA over een opstapje, ga naar boven de buitenste wal op. Verboden voor honden.
- Ga hier LA. Loop een flink eind rondom de vesting. Deze wal heeft een bijzonder uitzicht, links over de grachten en de vesting en rechts over de omgeving.
- Ga bij de 6de knik in de stervormige wal, bij een flinke plas, de natte horizon genaamd, niet RD de brug over in de richting van de plas, maar schuin naar links en naar beneden en ga onder de wal direct RA. Hier is een paadje.
De buitenste wal is hier onderbroken en gaat verder bij punt 8. - Loop nu rechts van de gracht naar een volgende brug. Ga de brug over en loop voorbij de brug RD. Ga niet de vesting in.
- Eventjes verderop is er weer een brug, steek die brug over. Blijf RD lopen. De klinkerweg buigt naar links en weer naar rechts.
- Ga daarna over een ophaalbrug. Er is nu links een bankje en daar achter, even verder is voorbij een slagboom een informatiebord over de natuur als verdedigingswerk. Ga langs de slagboom LA, een voetpad langs het natuurgebied, dat uitkomt bij een brug met wildrooster.
- Ga die brug over en daarna RA. Nu gaat de route verder over de buitenste wal rondom de vesting. Rechts het gebied van het Groninger Landschap en de grens, gemarkeerd door een bosrand en windmolens. Links is de vesting.
- Klim aan het einde een opstapje over. Ga daar LA en naar beneden. Er is een steil trapje naar een weg van kasseien en klinkers in de richting van een rode ophaalbrug. Ga de brug over naar de Batterijenstraat.
- Loop in de richting van nog een ophaalbrug en een toegangspoort, de Vriesse Poort.
- Ga de brug over en de poort door en direct voorbij de poort LA. Klim via een trappetje de wal op en ga op de wal RA.
- Loop nu in de richting van de wijzers van de klok over de binnenste wal met een leuk uitzicht over de vesting rechts en de buitenste wal links. Deze wal is niet verboden voor honden, maar de trapjes zijn smal en steil en soms zijn er bruggetjes, bestaande uit een paar planken zonder leuning. Loop langs de kanonnen, de secreten voor de soldaten, de wachtershuisjes, de gerestaureerde straten, de kerk en de molen. Ga na het rondje weer naar beneden bij de Vriesse Poort (punt 10).
- Ga de poort niet door maar ga RA de vesting in via de Batterijenstraat en loop in de richting van het marktplein.
Links is de Synagoge. Hier hangt een plaat met alle 46 namen van de joden die in de Tweede Wereldoorlog zijn weggevoerd en niet meer teruggekomen. - Op de hoek is het mogelijk om via de punten 15 tot en met 23 de smalle straatjes van de vesting te verkennen, maar het dorp is zo klein dat het ook makkelijk zelf te verkennen is.
Om terug te gaan naar het startpunt: Loop naar de Vriesse Poort van punt 10. Ga verder bij punt 25 en 26. - Ga op de hoek Marktplein / Batterijenstraat heel even naar rechts en dan direct RA, de Kapitein Proststraat in. Loop nu naar de Rosmolen en de Standerdmolen. Ga na een rondje om de grote molen terug naar de rosmolen.
- Loop bij de rosmolen naar rechts in de richting van de kerk, een wit gebouw.
Voor degenen die even een poterne, een geheime poort, willen bekijken: Ga bij de ingang van de kerk even 2x naar rechts. Daar, achter het gebouw van de rosmolen, is een doorgang die direct toegang geeft tot de gracht. Deze poort werd ook gebruikt om in geval van brand snel bluswater te krijgen. - Bij de kerk naar links en terug naar het marktplein. Loop langs Café Restaurant ’s Lands Huys. Vroeger was dit het Proviand Huis. Hier is een overzichtskaart van de vesting.
- Ga op de hoek RA, langs het terras en direct weer RA en loop langs het zonneterras van ’s Lands Huys.
- Aan het einde van de straat bij een waterput LA en loop langs het Vestinglogement en Museum de Baracquen. Hier zijn bodemvondsten te bezichtigen.
- Bij een kruising van straatjes RD lopen tot een viersprong. Rechts is het Nieuwe Kruithuis met een waterput.
- Neem op het kruispunt de 2de straat links. In deze straat is rechts het Lutje Winkeltje, voorheen een kleine kruidenierswinkel. Nu is het een winkel en schildersatelier van Royal Goedewaagen, aardewerkschilder. Aan het einde van de straat is het gebouw van Terra Mora, Vesting in het Moor. Binnen is een tentoonstelling over de vesting en over het natuurterrein van het Groninger Landschap, dat ten oosten van de vesting ligt.
- Ga hier LA en vrijwel direct RA. Steek bij een kruising een straat over en ga min of meer RD langs de Baracquen nr.33.
- Ga bij de volgende kruising bij Kaarsenmakerij Victoria RD en bij de volgende kruising schuin LA en kom weer op het marktplein. Hier zijn tal van kleine winkeltjes en ’t Oal Kroegie.
- Ga om terug te gaan naar het startpunt op het plein RA en loop langs de Kapiteinswoning. Ga direct weer RA, de Batterijenstraat.
- Loop weer langs de synagoge, door de toegangspoort en over de brug.
- Het is aardig om voorbij de volgende brug rechts via het trappetje van punt 9 gewoon RD de route over de buitenste wal te vervolgen tot de volgende brug, het informatiecentrum en het startpunt, maar beneden over de kasseien lopen is ook leuk.
RA = rechtsaf, RD = rechtdoor en LA = Linksaf
Bekijk de volledige routebeschrijving ⇢
Bereikbaarheid en toegankelijkheid
Startpunt
Informatiecentrum Vesting Bourtange, Willem Lodewijkstraat 33, 9545 PA te Bourtange. Plan Route
Openbaar vervoer
Bushalte De Vesting, Bourtange.
Rolstoeltoegankelijkheid
Deze route is niet geschikt voor rolstoelen of kinderwagens.
Honden
Honden zijn niet toegestaan in dit gebied.
Foto's (12)
Margriet Smeets: Zicht op Bourtange vanaf de buitenste wal
Margriet Smeets: De grachten en de natte horizon in de verte
Margriet Smeets: De ophaalbrug richting Duitsland
Margriet Smeets: Bloeiende brem op de wallen
Margriet Smeets: De Vriesse Poort en de standerdmolen vanaf de buitenste wal
Margriet Smeets: Vreedzame kanonnen met bankje
Margriet Smeets: De secreten voor de soldaten
Margriet Smeets: Zij gaan kanoën door de grachten
Margriet Smeets: Kijk op een straatje in de vesting
Margriet Smeets: Lutje winkel Royal Goedewaagen
Margriet Smeets: Zondagse drukte op het marktplein
Margriet Smeets: 17de eeuwse piekeniers midden op het plein
Routekaart
Topografische routekaart
Deze wandeltocht is ook beschikbaar op een zeer gedetailleerde topografische kaart over-de-wallen-van-bourtange.pdf. Het printen van deze topografische kaart kan door gebruik te maken van de mogelijkheden die de PDF reader biedt.
Horecagelegenheden
In plaats Bourtange
Hoe lang is deze route precies?
Beste Stella bedankt voor de reactie! De wandeltocht is 4,2 kilometer afgerond 4 kilometer. De afgeronde lengte staat vermeld in de kleine foto bij de omschrijving en op de kaarten.
Super leuke route! Ben vaker in Bourtange geweest maar hierdoor hele nieuwe plekken ontdekt & je krijgt zo niet alleen een mooie beeld van het dorp maar ook van de gehele vesting en de omgeving.
Grote aanrader!
Het begin was even zoeken omdat je over het hek aan de linkerkant moet stappen maar daarna was het erg duidelijk.
Pardon: niet linkerkant maar rechterkant!
Beste Anneke, Dank voor de leuke reactie. Wij gaan punt 2 wat aanscherpen. De ervaring leert ons dat het soms een beetje zoeken is bij de start van een wandeling. Veel wandelplezier verder.