Naar het Esdonks Kapelleke, Gemert te Noord-Brabant

Wandeltocht door het Brabantse landschap van het buitengebied van Gemert. Tijdens deze tocht naar het Esdonks Kapelleke, loopt men over stille plattelandswegen en onverharde landweggetjes, langs akkers en weiden en over struinpaadjes. Passeert men oude boerderijen en komt men langs drie kapelletjes. De tocht gaat langs verschillende beekjes en waterlopen. En komt langs het Boerenbondsmuseum.
Vanuit het startpunt in het buurtschap Koks gaat de tocht eerst langs het riviertje de Aa en vervolgens langs het beekje de Snelle Loop richting de Beek en Donkse gemeynt. Vandaaruit gaat de tocht richting Gemert en komt langs de St Joriskapel. De tocht gaat verder langs het beekje De Rips en via een landweggetje door weiden en velden bereikt men het Boerenbondsmuseum. Hierbij passeert men de veldkapel van de heilige Gerlachus. Na het Boerenbondsmuseum gaat de tocht verder richting het beekje de Peelsche Loop, welke enige tijd gevolgd wordt. Na de Peelsche Loop loopt men over plattelandswegen naar het Esdonks Kapelleke. Na het passeren van het Esdonks Kapelleke gaat de tocht over plattelandswegen terug naar het buurtschap Koks, het eindpunt van deze wandeltocht.
Buurtschap Koks ligt ten noordwesten van Gemert aan de weg tussen Gemert en Erp. Daar was in de middeleeuwen een doorwaardbare plaats in riviertje de Aa. Aan deze doorwaadbare plaats woonde in de 16e eeuw de familie Cox. De naamgevers van dit buurtschap.
De Sint Joriskapel is vernoemd naar de patroonheilige van de Gemertse ‘Rooi Skut’, Sint Joris met de draak. Brabantse gilden hebben een sterke binding met het katholieke geloof. Veel gilden in de Peel hebben dan ook een eigen kapel voor hun patroonheilige. In Gemert zijn er twee gilden, waarvan de ‘Rooi Skut’ voorheen geen eigen kapel had. Vanaf 1975 zijn er plannen gemaakt voor een eigen kapel en in 2014 werd de Sint Joriskapel uiteindelijk ingezegend. De kapel staat bol van de gildesymboliek.
Bij het Boerenbondsmuseum staat een zogenaamde veldkapel, deze is gewijd aan de heilige Gerlachus van Houthem. De heilige Gerlachus leefde van rond 1120 tot 1165. Gerlachus was een ridder uit de buurt van Houthem bij Valkenburg, die na het overlijden van zijn vrouw al zijn bezittingen opgaf en zich terug trok als kluizenaar, waarbij hij zijn intrek nam in een holle eik. Dit wordt in de veldkapel afgebeeld. Daarnaast heeft de naam van de kapel te maken met het feit dat het Boerenbondsmuseum is gevestigd in het geboortehuis van pater Gerlachus van den Elsen die leefde van 1853 tot 1925. Deze pater stond bekend als de ‘boerenapostel’ en heeft een grote rol gespeeld bij de ontwikkeling van het Oost-Brabantse platteland in de tweede helft van de negentiende eeuw.
Het Esdonks Kapelleke is gewijd aan Maria Magdalena en wordt in de volksmond ook wel het ‘Spijkerkapelleke’ genoemd. De kapel dateert uit omstreeks 1565. Een legende vertelt dat de kapel aan het begin van de Tachtigjarige Oorlog is gesticht door een Spaanse militair nadat hij, door te bidden tot Maria Magdalena, genas van een ziekte na ‘eene sonde begaen hadde’. Hoewel de kapel aan Maria Magdalena is gewijd en er ook een beeld en enkele afbeeldingen van haar te vinden zijn, is de devotie vooral gericht op een liggend Christusbeeld dat uit de 16e eeuw dateert.
Naar een oude traditie offert men roestige spijkers bij dit beeld. Zo zoekt men genezing voor zweren en andere huidaandoeningen. De roestige spijkers verwijzen in vorm en kleur naar de steenpuisten en zweren waaraan men lijdt. Ook Roma-zigeuners bezochten met hun woonwagens tot in de zestiger jaren met velen de Spijkerkapel. Maria Magdalena geniet onder hen een bijzondere verering en ook zij namen de gewoonte over om bij de liggende Christusfiguur spijkers te offeren.
Het Boerenbondsmuseum is een openluchtmuseum dat het leven van de Noord-Brabantse boeren uit omstreeks 1900 uitbeeldt. Daartoe zijn een aantal gebouwen neergezet waaronder een smidse met travalje, een dorpscafé, een klompenmakerij, een wevershuisje en diverse boerderijgebouwen. Er is een boomgaard en er zijn akkertjes waarop gewassen worden verbouwd die tegenwoordig in onbruik zijn geraakt. Ook worden er demonstraties van oude ambachten gegeven.
Het Boerenbondsmuseum is alleen toegankelijk met een toegangskaartje. Voor verdere informatie zie https://www.boerenbondsmuseum.nl

Let op! men loopt over enkele struinpaden en het beekje de Peelsche Loop wordt enkele malen door middel van een doorwaadbare plaats overgestoken. Het dragen van stevige waterdichte wandelschoenen is aan te bevelen.
Ca. 60% van de route is onverhard.