Tungelroyse Beek-pad

Het Tungelroyse Beek-pad is een 141 kilometer lang pad dat gaat van Lozen (Bocholt) in België naar Neer aan de Maas in Nederland. De Tungelroyse Beek speelt een belangrijke rol in de waterhuishouding in Midden-Limburg. De beek is een van de weinige wat grotere natuurlijke waterlopen in Nederland die van west naar oost stroomt. De Tungelroyse Beek krijgt water van het Ringselven in de buurt van Budel-Dorplein. Het Ringselven dat uit meerdere vennen bestaat staat op zijn beurt onder invloed van de Hamonterbeek vanuit de Lozerheide in België bij de plaats Lozen het begin van de eerste etappe. Halverwege de 19^de eeuw had de Tungelroyse Beek haar oorsprong in de buurt van de Tungelerwallen en zorgde voor de afwatering van het daar aanwezige uitgestrekt moerasgebied ten zuiden van Weert dat bestond uit moerassig heide- en veengebied met hoogveen. De bovenloop van de Tungelroyse beek is eind 19de eeuw samen met de Raam gegraven om het uitgestrekte moerasgebied te ontwateren. De oorspronkelijke beek was een sterk meanderde beek, gedurende de 20e eeuw zijn vele meanders afgesneden, zie afbeelding, waardoor de beek flink korter was geworden. De afgelopen jaren is de beek opnieuw ingericht, de oude meanders zijn weer hersteld tevens heeft men de gegraven bovenloop ook voorzien van meanders met langs de beek een strook waar de natuur weer de ruimte krijgt. Niet alleen wordt de beek gevolgd maar gaat het pad ook door natuurgebieden in de directe omgeving van de beek zoals de Tungelerwallen, de Krang en diverse kleinere natuurgebiedjes. De beek gaat als Leubeek het natuurgebied Leudal binnen, in dit natuurgebied meandert de beek tussen steile oevers. In het natuurgebied voegt de Zelsterbeek zich bij de Leubeek en als het natuurgebied wordt verlaten voegt ook de Haelense Beek bij de beek en gaat als Neerbeek verder om uiteindelijk voorbij de plaats Neer bij Hanssum in de Maas te stromen. In dit deel van het pad worden ook delen van de Roggelse Beek die overgaat in de Zelsterbeek en de Haelense Beek gevolgd. Al met al een afwisselend pad dat volledig in het teken staat van de beek waarbij men wel rekening moet houden dat in die delen dat de beek gevolgd wordt door grasland gelopen wordt en op diverse plaatsen begraast wordt. Verder zijn alleen voor de natste stukken een alternatief beschikbaar.
Adrie Raaijmakers

Tungelroyse Beek-pad etappe 1

De 19 km lange etappe start in Lozen (Bocholt) en eindigt in Weert.

De 1ste etappe start in de plaats Lozen op Belgisch grondgebied. In Lozen komen de kanalen de Zuid-Willemsvaart en het Kanaal Bocholt-Herentals samen. Ten noordwesten van Lozen ligt het natuurgebied Lozerheide, een voormalig vloeiveld met populieren aanplant en een grote visvijver. Het van oorsprong heidegebied is vanaf de 19de eeuw met kanaalwater bevloeid in eerste instantie voor winning van hooi. Later is het bebost nu een prachtig natuurgebied. In dit gebied ontspringt de Hamonterbeek die uitmondt in plas De Hoort aan Nederlandse zijde van de grens. Plas De Hoort is verbonden met het Ringselven een groepje van vennen die op zijn beurt de Tungelroyse Beek voorziet van water. De etappe gaat niet langs deze plassen maar na het bezoek aan de Loozerheide terug naar Lozen en volgt het kanaal de Zuid-Willemsvaart aan de oostzijde. Op Belgisch grondgebied gaat de etappe langs de Lozerbeek en de Lozerbroekbeek, beide waterlopen monden via de Raam uiteindelijk uit in de Tungelroyse Beek. Via de Laurabossen gaat de etappe naar de plek waar de Tungelroyse Beek onder de Zuid-Willemsvaart doorgaat en de Kruispeel ingaat, een restant van een uitgestrekt heide- en moerassenlandschap. Het laatste deel van de etappe gaat door de IJzeren Man, een vennenrijk bosgebied aan de rand van Weert. Als bezienswaardigheden komt men langs het sluizencomplex in Lozen en de kanalen. 80% van deze etappe is onverhard. Bekijk deze wandeletappe ⇢

Zuid Willemsvaart

Tungelroyse Beek-pad etappe 2

De 15 km lange etappe start in Weert en eindigt in Altweerterheide.

De 2de etappe start bij het Natuur- en Milieucentrum De IJzeren Man en gaat naar Altweerterheide. De etappe gaat door het vennenrijk natuurgebied/recreatiegebied De IJzeren Man, langs de Tungelroyse Beek aan de rand van de Kruispeel, de Laurabossen om via de Tungelroyse Beek te eindigen in Altweerterheide. De tweede keer dat de Tungelroyse Beek gevolgd wordt loopt men langs het laatste stukje van de gegraven bovenloop dat nog recht is. De Kruispeel is een restant van een uitgestrekt heide- en moerassenlandschap. Dit deel van de Tungelroyse Beek met aan weerszijden van de beek elzen- en berkenbroekbossen is het gedeelte van de bovenloop van de beek dat gegraven is om het toenmalige uitgestrekte moerasgebied te ontwateren en geschikt te maken voor landbouw. De Laurabossen danken hun naam aan de Lauramijn in Zuid-Limburg (NL). In de Laurabossen staan dan ook veel grove dennen, dergelijke dennen werden gebruikt voor de onderstutting van mijngangen. Nu wordt het bos geleidelijk omgevormd tot een gevarieerd eiken-berkenbos. Het ontstaan van Altweerterheide is te danken aan de Weerter graanhandelaar Jan Henderiks, bijgenaamd Bolle Jan. Deze Bolle Jan kocht 80 hectare bos en heide en stichtte het ontginningsbedrijf "Karelke" genoemd naar Karelke Schaeken, die zijn lapje grond en boerderij aan Bolle Jan had verkocht. Zijn boerderijtje kreeg de naam "Klein Karelke", de grote ontginningsboerderij werd "Groot Karelke" genoemd. 82% van deze etappe is onverhard. Bekijk deze wandeletappe ⇢

Zwanenven in De IJzeren Man

Tungelroyse Beek-pad etappe 3

De 12 km lange etappe start in Altweerterheide en eindigt in Tungelroy.

De 3de etappe gaat van Altweerterheide naar Tungelroy. De etappe gaat langs de Tungelroyse Beek, door het Areven en de Tungelerwallen. Zowel Tungelroyse Beek, het Areven als de Tungelerwallen behoren tot het Grenspark Kempen-Broek een 25.000 hectare groot Nederlands en Belgisch grensoverschrijdend landschap dat gekenmerkt wordt door een aaneenschakeling van natuurgebieden. In dit gedeelte van de Tungelroyse Beek mondt De Raam uit in de beek. Het Areven is een afwisselende natuurgebied met bos, weilanden en hooilandjes. De Tungelerwallen is een aangeplant dennenbos dat wordt afgewisseld met stukjes heide en stuifzand, in dit gebied wordt een langgerekte stuifduin gevolgd waaraan het gebied zijn naam ontleend heeft. Halverwege de 19de eeuw had de Tungelroyse beek haar oorsprong in de omgeving van de Tungelerwallen en zorgde voor de afwatering van het uitgestrekt moerasgebied dat ten zuiden van Weert lag. Het gebied bestond toen uit moerassig heide- en veengebied met hoogveen. Later is de Raam aangelegd en de Tungelroyse Beek verlengd om het moerasgebied te ontwateren. Als bezienswaardigheid passeert men bijna aan het einde van de etappe een veldkruis ook bekend als het moordkruis ter nagedachtenis aan "Frans Linssen uit Maaseyk die in 1765 jammerlijck werd vermoord". 74% van deze etappe is onverhard. Bekijk deze wandeletappe ⇢

Tungelroyse Beek

Tungelroyse Beek-pad etappe 4

De 10 km lange etappe start in Tungelroy en eindigt in Swartbroek.

De 4de etappe gaat van Tungelroy naar Swartbroek. Deze tevens kleinste etappe gaat langs de Tungelroyse Beek en door het natuurgebied de Krang. Tijdens de eerdere etappes heeft men al een aantal brugjes over de beek gezien, bij deze etappe passeert men een bijzonder brugje een replica van een houten beekbrug uit de Romeinse tijd. Tijdens graafwerkzaamheden aan de Tungelroyse beek zijn restanten blootgelegd van een houten beekbrug uit de Romeinse tijd. Dat inspireerde een groep vrijwilligers om een replica van de brug over de Tungelroyse beek te bouwen. De Krang een natuurgebied direct ten zuidwesten van Swartbroek is een natuurgebied met akkers, bos, hakhoutpercelen en vennen. Rondom de boerderijen, nu deels buiten gebruik, liggen de bolle akkers die zo kenmerkend zijn voor dit gebied en in het noorden het voormalige moerasgebied Roekespeel, nu grotendeels landbouwgrond. Door het gebied stroomt de Tungelroyse Beek en de Leukerbeek die uitmondt in de Tungelroyse Beek. Tijdens deze etappe wordt de Leukerbeek bezocht die uitmondt in de Tungelroyse Beek. 82% van deze etappe is onverhard. Bekijk deze wandeletappe ⇢

Nagebouwde Romeinse brug

Tungelroyse Beek-pad etappe 5

De 13 km lange etappe start in Swartbroek en eindigt in Ell.

De 5de etappe gaat van Swartbroek naar Ell. De etappe gaat door de natuurgebieden de Krang, het Heijkersbroek en de Ellburg. Door de drie natuurgebieden stroomt de Tungelroyse Beek. De Krang is een natuurgebied dat bestaat uit loof- en naaldbos, hakhout, grasland en oude bolle akkers met in het zuiden door de Tungelroyse Beek. Het Heijkersbroek is een gebied dat hoofzakelijk bestaat uit loofbos, perceeltjes grasland en diverse poelen, door het natuurgebied stroomt eveneens de Tungelroyse Beek. In het natuurgebied mondt de waterloop de Vliet uit in de beek. De Ellburg is een klein natuurgebied langs de oevers van de Tungelroyse Beek met als bijzonderheid de Ellerschans, een eeuwenoude vluchtschans die werd ontdekt bij de herinrichting van de Tungelroyse beek en weer zichtbaar is. Op veel plaatsen heeft de mens het water gebruikt om zich te beschermen, de meeste schansen zijn om deze reden in beekdalen aangelegd zo ook deze schans. De schans bestaat uit een stuk grond met daarom heen een gracht en aan de binnenzijde een meters hoge aarde omwalling. Binnen de omwalling had men de beschikking over een waterput en een bakoven. Deze schans werd gebruikt tijdens de 80 jarige oorlog als vluchtschans. 87% van deze etappe is onverhard. Bekijk deze wandeletappe ⇢

De Krang, pad door begrazingsgebied

Tungelroyse Beek-pad etappe 6

De 14 km lange etappe start in Ell en eindigt in Leveroy.

De 6de etappe gaat van Ell naar Leveroy. De etappe gaat door enkele kleine natuurgebieden zoals De Moost, het Keversbroek, langs de Tungelroyse Beek en door een groep van bospercelen De Koelen. De Moost is een particuliere natuurgebiedje dat omgetoverd is tot een bijzonder spreukenbos, in het bos komt men op diverse plaatsen dan ook tegeltjes met spreuken tegen. Natuurgebied Keversbroek bestaat uit elzenbroekbos, populierenaanplant en percelen vochtig grasland, het is mooi maar ook een ruig natuurgebiedje. De Koelen is een strook van kleine en grotere bospercelen, maar ook de naam van het landbouwgebied ten westen van deze bospercelen. De naam De Koelen staat op oudere topografische kaarten al vermeld als deel van een veel groter Peelgebied dat zich uitstrekte van Leveroy tot Nederweert-Eind. Het dorp Leveroy is ontstaan in de late Middeleeuwen, op de grens van het Land van Weert en het graafschap Horn. Vermoedelijk in de 15e eeuw werd daar een kapel gebouwd, gewijd aan de Heilige Barbara. In 1617 werd deze kapel verheven tot parochiekerk. De huidige Sint-Barbarakerk werd gebouwd in de jaren na de Tweede Wereldoorlog. 53% van deze wandeltocht is onverhard.
Praktische informatie: In het Keversbroek volgt de etappe een pad langs een waterloop dat vooral in het voorjaar door de begroeiing moeilijk begaanbaar kan zijn.. Zou de begroeiing te hoog zijn volg de alternatieve route. Ook kan de alternatieve route gevolgd worden tijdens de nattere jaargetijden. Verder is het aan raden stevige wandelschoenen te dragen. Bekijk deze wandeletappe ⇢

De Moost, spreukenbos

Tungelroyse Beek-pad etappe 7

De 13 km lange etappe start in Leveroy en eindigt in Baexem.

De 7de etappe gaat van Leveroy naar Baexem. De etappe gaat langs de Tungelroyse Beek, door landgoed Beijlshof, landgoed De Bedelaar en het beekdal van Haelense Beek dat grenst aan het Exatenbos. Landgoed Beijlshof is een landgoed rond de hoeve Beijlshof en bestaat uit een afwisseling van bos, weilanden en landbouwgronden. Al in 1500 duikt de naam Beijlshof op. Jacob, graaf van Horn was de eigenaar. Het landgoed De Bedelaar is een klein landgoed dat vanaf 1906 stukje bij beetje gekocht is door professor Eugène Dubois. Hij wilde het landgoed (38 ha) omvormen in een landschap waarin de natuur zijn gang kon gaan. In 1937 liet hij o.a. een vijftien meter hoge stenen toren bouwen, de Uilentoren. Het landgoed komt aan zijn ietwat merkwaardige naam door een legende. Ooit zou hier een kasteel hebben gestaan, op een avond kwam een bedelaar langs, die echter op een uiterst hardvochtige wijze de deur werd gewezen. Daarop vervloekte de bedelaar het huis en zijn bewoners. Toen nu de torenklok 12 uur 's-nachts sloeg, verzonk het kasteel met zijn bewoners in het moeras. De Haelense Beek is een van beken die uitmondt in de Tungelroyse Beek die in het natuurgebied Leudal Leubeek heet. Het beekdal van de Haelense Beek grenst aan het Landgoed Exaten met aan de rand een opvallende boerderij Stockxhof een 17de eeuwse boerderij met een oude boomgaard. Ter hoogte van boerderij heeft men een mooi uitzicht over het beekdal met het weer meanderde beekje. 82% van deze wandeltocht is onverhard. Bekijk deze wandeletappe ⇢

De Tungelroyse Beek

Tungelroyse Beek-pad etappe 8

De 17 km lange etappe start in Baexem en eindigt in Nunhem.

De 8ste etappe gaat van Baexem naar Nunhem. De etappe gaat door het Exatenbos, de Beegderheide en door het beekdal van de Haelense Beek. De Haelense Beek of Haelensche Beek heeft een lengte van elf kilometer en is cultuurhistorisch van groot belang door de kastelen die er langs liggen zoals het kasteel Baexem en Aldenghoor. Ook is bij het kasteel nog het stenen gebouw van de Vogelmolen, een voormalige watermolen. Aan het begin van de etappe komt men langs het kasteel Baexem en aan het einde langs kasteel Aldenghoor. Het kasteel Baexem werd voor het eerst schriftelijk vermeld in 1244. De eerste bewoners waren telgen van de familie Van Baexem of De Baexem. Het oudste deel van het huidige kasteel zijn de kelders. De huidige gebouwen zijn van 1676 en jonger. De vleugels zijn in de 18e eeuw bijgebouwd, waardoor het gebouw een symmetrisch aanzien kreeg. De eerste vermelding van kasteel Aldenghoor dateert van 1212 wanneer er sprake is van een versterkt huis Ghoor van de heren van Ghoor de Horne. Toen deze heren in het nabijgelegen Neer een nieuw kasteel lieten bouwen noemde men dit Neyenghoor en zo werd hierop inspelend het kasteel in Haelen omgedoopt tot Aldenghoor (respectievelijk nieuwe Ghoor en oude Ghoor). 60% van deze etappe is onverhard. Bekijk deze wandeletappe ⇢

Pad door buitengebied Baexem

Tungelroyse Beek-pad etappe 9

De 13 km lange etappe start in Nunhem en eindigt in Roggel.

De 9de etappe gaat van Nunhem naar Roggel. De etappe gaat hoofdzakelijk door het Leudal waarbij drie beken bezocht worden. Aan het begin van de etappe wordt een gedeelte van de Haelense Beek gevolgd, halverwege een gedeelte van de Tungelroyse Beek die in het Leudal Leubeek heet en aan het einde van de etappe een gedeelte van de Roggelsche Beek. Het natuurgebied Leudal is een bosrijk gebied met beekdalen en een hoger gelegen wat opener gebied met heide. Op het hoger gelegen deel van het gebied gaat de etappe door het grafveld Busjop, een uitgestrekt grafveld met 17 grafheuvels waaronder een langbed. Als verdere bezienswaardigheden zijn het Leudal Museum en het in een modern jasje gestoken restant van de St Elisabethmolen. De oudste vermelding van de molen stamt uit 1278. In 1840 werd ze vervangen door een stenen molen die groter was dan de Leumolen. Ze diende als korenmolen, zaagmolen en oliemolen. In 1844 werd de molen door brand verwoest door brandstichting, later is de molen weer herbouwd. 100 jaar later in 1944 toen het Duitse leger zich terugtrok lag er munitie in de molen opgeslagen. Deze werd door de terugtrekkende troepen tot ontploffing gebracht en werd de molen weer verwoest. 89% van deze etappe is onverhard. Bekijk deze wandeletappe ⇢

De Haelense Beek met in de verte de kerk van Nunhem

Tungelroyse Beek-pad etappe 10

De 17 km lange etappe start in Roggel en eindigt in Neer.

De 10de etappe en tevens laatste etappe gaat van Roggel naar Neer. De etappe gaat door het Leudal, landgoed Neyenghoor en het beekdal van de Neerbeek. Gevolgd worden de Roggelsche Beek die verderop Zelsterbeek genoemd wordt en de Leubeek die na samenkomst met de Haelense beek en de Zelsterbeek Neerbeek genoemd wordt. In het landgoed Neyenghoor wordt de Haelense Beek gevolgd. Tot ergens in de 18de eeuw heeft er een statig kasteel gestaan, het kasteel is in verval geraakt wat resteert is de huidige boerenburcht, alsmede het torentje op het woonhuis wijzen echter duidelijk op een verleden als kasteelboerderij. Het is dan ook een overblijfsel van het eeuwenoude kasteel Ghoor, ook wel Neyenghoor genoemd, ter onderscheid van het in Haelen gelegen kasteel Aldenghoor dat in etappe 8 bezocht is. Als verdere bezienswaardigheden komt men langs de watermolens Leumolen en de Friedesse Molen. De Leumolen ook wel Sint Ursulamolen genoemd is gebouwd in 1773, het huidige waterrad stamt uit 1961. In de 16de eeuw was al sprake over een molen op deze plek Molen te Loe. in de 18de eeuw Leurmolen en in de 19de eeuw Leumolen, de naam Sint Ursulamolen werd voor het eerst aangetroffen in 1915. Watermolen de Friedesse Molen is gebouwd in het jaar 1717 en is gerenoveerd in het jaar 2002. 86% van deze etappe is onverhard.
Praktische informatie: Niet ver van de Maas wordt de Neerbeek gevolgd die niet ver daar vandaan uitmondt in de Maas. Bij verhoogde waterstand van de Maas staat dit gedeelte onderwater en ook de dagen daarna, volg bij verhoogde waterstand van de Maas de alternatieve route.
Bekijk deze wandeletappe ⇢

De Leubeek