Ruiten Aa-pad
Dit pad is 127 km. lang, waarvan 69% onverhard. Het slingert door Westerwolde en bestaat uit 9 etappes, die in lengte variëren van 11 tot 18 km. Westerwolde, in de zuidpunt van de provincie Groningen, is een licht glooiende zandrug langs de Duitse grens. Door de variatie in het landschap en de rust is het een wandelgebied bij uitstek. U vindt er bossen, heide, oude houtwallen, esdorpen, vennen, moerassen, beken en akkerland. Én rivierduinen, overblijfselen uit de IJstijd. De levensader is de Ruiten Aa. De beek stroomt bij Ter Apel de provincie binnen. Dan heet hij nog de Runde, vervolgens wordt het de Bosbeek en midden in de Ter Apeler bossen wordt het de Ruiten Aa. De beek slingert zo’n 30 km. naar het noorden om in Wessinghuizen, ten zuiden van Wedde, samen met de Mussel Aa uit te monden in de Westerwoldse Aa. Op cultuurhistorisch gebied is de regio zeer interessant : Een 550 jaar oud klooster in Ter Apel, de 14de eeuwse Burcht te Wedde , de Giezelbaarg, waar veroordeelden werden terechtgesteld, grenspalen uit de tijd van Napoleon, het AGO – dorp ( aardappelen, groenten, ooft ), de oude AVEBE –fabriek in Ter Apel, de oude melkfabriek in Laude, monumentale boerderijen, middeleeuwse kerken…..en de vele vestingwerken langs de grens die een omweg waard zijn. Er staan vestingwandelingen in en rond Bourtange, Oudeschans en de Lethe op de site. Toen wij in 2002 in Sellingen kwamen wonen vonden wij het doodzonde dat er hier geen streekpad ofwel een lange – afstand – rondwandelpad was, zoals het Drenthe – en het Twentepad. Als lange afstandswandelaars hadden wij er al zoveel gelopen. Daarom hebben wij besloten om er maar zelf een te maken. Wij kenden de streek al redelijk goed toen wij hier kwamen. Dat is de laatste jaren alleen maar beter geworden. Dankzij de Ecologische Hoofd Structuur is het beekdal veelal beschermd natuurgebied. Het hermeanderen is nog bezig; de beek kronkelt weer op vele plaatsen Daardoor verandert er ook veel. Er komen nieuwe paden bij. Oude paden verdwijnen. Het internet is een ideaal medium voor zo’n situatie. Wij hopen van ganser harte dat er nog meer paden langs de Ruiten Aa komen. Wandelen langs het water, dat is wandelen met vijf sterren. Dit streekpad gaat van de Wedderbergen naar de Duitse grens ten zuiden van Ter Apel en met een andere route een paar kilometer over de grens terug naar de Wedderbergen. Omdat het pad niet gemarkeerd is, verwijzen we zo mogelijk naar bestaande merktekens, zoals die van het Noaberpad, Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten en de Ommetjes. Als u niet van A naar B wilt lopen, kunt u onze Westerwolde Lussen lopen. Het kan bijna niet anders: Na het lopen van het “Ruiten Aa-pad” houdt u een beetje van Westerwolde. Laat het ons weten.
Margriet en Gijs Smeets.
Routekaart
Ruiten Aa-pad, etappe 1
De 13 km lange etappe start in Wedderveer en eindigt in Smeerling.
Deze etappe start in Wedderveer bij de receptie van het villapark Weddermeer en gaat via de Hoorndermeeden naar de Burcht te Wedde en dan langs de Westerwoldse en de Ruiten Aa naar de Geselberg of Giezelbaarg. Het eindpunt is Gasterij Natuurlijk Smeerling. De etappe biedt een scala aan landschappen. In Wedderveer is het recreatiegebied de Wedderbergen met zwemplas, bossen en stuifduinen. Even later dalen we af naar de Hoorndermeeden, een laag gelegen boezemgebied langs de Westerwoldse Aa. De burcht in Wedde kent geen vredige geschiedenis, maar nu is het een kinderhotel en een B&B. De tuin is een bezoek waard. In het seizoen is de burcht te bezichtigen. www.burchtwedde.nl. We gaan verder langs de Aa‘s naar de Geselberg, een “enge” plek, waar vroeger heksen werden verbrand. Bij een kunstwerk in Wessinghuizen, de Skyline, zijn zitplaatsen voor de wandelaar. Om de hoek is een kunsthal, Artphy ofwel de blauwe kathedraal.
Interessant is ook het project Essentie Westeresch. Deze es wordt op klassieke natuur-inclusieve manier bewerkt, een lust voor het oog in het seizoen. Hier is deze lus te verlengen met een rondje van 2,7 km. Tot het eindpunt alleen maar variatie : houtwallen, een uitkijktoren, een pad langs de Mussel Aa en het esgehucht Ter Wupping. Tenslotte komen we in Smeerling met zijn monumentale boerderijen. 74% van deze wandeltocht is onverhard.
Geïnteresseerd in de omgeving? Bezoek de VBT ( Vereniging Bevordering Toerisme ). Bekijk deze wandeletappe ⇢
Ruiten Aa-pad, etappe 2
De 12 km lange etappe start in Smeerling en eindigt in Jipsinghuizen.
Deze etappe start in Smeerling bij Gasterij Natuurlijk Smeerling en gaat via het Metbroekbos, Ellersinghuizen, de Doene Es en het dal van de Ruiten Aa tussen Renneborg en Jipsinghuizen naar Hotel de Waalehof. Achter de parkeerplaats in Smeerling begint een voetpad langs de rivier en het Metbroekbos. In dit bos blijft het oude hout liggen ten gunste van mossen, zwammen, insecten en vogels. Het gebied wordt begraasd door Lakenvelders. Af en toe is de stier erbij. Geen probleem : er is een alternatieve route beschreven. Het Ellersinghuizerveld wordt heringericht voor de kleinschalige landbouw zoals dat in de 19de eeuw gewoon was. Via kleine weggetjes en paden komen we even voorbij de Doene Es langs een bijzondere theetuin, Moenieks. Het natuurgebied langs de Ruiten Aa bij de Bergakkers en de Ronde Akkers is bijzonder. Er huizen daar bevers. Tenslotte is er nu een nieuw voetpad dwars door het veld en nog een smal bospaadje langs de oude loop van de Ruiten Aa. 80% van deze wandeltocht is onverhard.
Geïnteresseerd in de omgeving? Bezoek de VBT ( Vereniging Bevordering Toerisme ). Bekijk deze wandeletappe ⇢
Ruiten Aa-pad, etappe 3
De 10 km lange etappe start in Jipsinghuizen en eindigt in 9551 AE Sellingen.
Deze etappe brengt de wandelaar vanaf Hotel de Waalehof In Jipsinghuizen naar de Hof van Sellingen via het begrazingsgebied de Breedwisch, de Sellinger bossen en het Theater van de Natuur. Op de hoek van de Wollinghuizerweg is het verhaal over de slag bij Jipsinghuizen in 1665 te lezen. Tegenover het monument staat achter een hoge heg het oude tramhuis van de stoomtram ofwel "Ol Graitje", zo genoemd, omdat ze zo snel liep als een oude griet. De tram en het standbeeld van Eddy Roos in de Ruiten Aa herinneren aan "De hel Van Jipsinghuizen", de werkverschaffing. In de Breedwisch stroomt een oude meander van de Ems (D) . Honden zijn daar niet toegestaan. Er is een alternatief voor wandelaars met een hond. Tenslotte gaan we langs de Ruiten Aa naar het Theater van de Natuur, een kijkheuvel. Op de trappen staan gedichten van bekende Nederlanders. Kees Stip opende de serie met de woorden: "Levend water komt en gaat er, nu en later is er hoop”. 77% van deze wandeltocht is onverhard.
Geïnteresseerd in de omgeving? Bezoek de VBT ( Vereniging Bevordering Toerisme ). Bekijk deze wandeletappe ⇢
Ruiten Aa-pad, etappe 4
De 16 km lange etappe start in Sellingen en eindigt in Ter Borg.
Deze etappe brengt de wandelaar naar het monumentale es-gehucht Ter Borg, de heide, Borgertange, het Blauwe Water in Sellingerbeetse en de bossen bij Jipsingboertange. Een pad langs de Ruiten Aa leidt naar de heide. Dit is een gebied dat verboden is voor honden. De hondenvariant van Westerwolde grote lus 8a-b is een goed alternatief. Via Borgertange gaan we naar een rechtlijniger gebied, Sellingerbeetse: het ontgonnen aardappelland. Ede Staal bezong het als volgt: "Doar woar het vrouger kraben en knooien was”. Rechtlijnig, maar er zijn veel fietspaden en zandwegen. Daar is een plas, ontstaan door het werk van zandzuigers. Langs het water zijn leuke doorkijkjes op het doorgaans helblauwe water en het strand, dat 's zomers vol zwemmers en zonaanbidders is. In de bossen van Jipsingboertange is het stil. Het is een omweg waard, al is het alleen maar om de verschillen in opvatting over landinrichting door de jaren heen te ervaren. Bij de brug over de Ruiten Aa in Ter Borg is de “enge” plek, zo werd de kinderen wijs gemaakt. Het is een diepe bron, waar je wel eens gegrepen kon worden door een akelige heks. De bron is nu gelukkig omheind. 75% van deze wandeltocht is onverhard.
Geïnteresseerd in de omgeving? Bezoek de VBT ( Vereniging Bevordering Toerisme ). Bekijk deze wandeletappe ⇢
Ruiten Aa-pad, etappe 5
De 15 km lange etappe start in Ter Borg en eindigt in Ter Apel.
De start is in Ter Borg en gaat via het Lijkenpad langs de Ruiten Aa naar het rustpunt de Woeste Grond bij de oude melkfabriek in Laude. Deze wandeletappe gaat bijna 3 km. vlak langs de rivier, soms over voetpaden, soms over een fietspad. Het eindpunt is bij het klooster en het Boschhuis midden in het bos. Laude staat bekend om de oude melkfabriek en het Lauder kaasvat. Sinds 1976 is het gedaan met de bedrijvigheid in Laude, maar het Westerwolder kaasvat wordt nog steeds geproduceerd voor de Edammer kazen. Het gebouw krijgt een nieuwe bestemming. Nu is er al een biologische slagerij met winkel en café. Laude is ontstaan rond een tange, een dekzandrug. Het landschap is er nog zoals het vroeger was. Meer naar het zuiden verandert de omgeving, het wordt boerenland. We volgen dan een voetpad over het traject van een oude trambaan, een breed pad met bomen. Dan lopen we stroomopwaarts langs de Ruiten Aa, eerst door het veld, dan over het fietspad langs de weg. Het nieuwe natuurgebied dat door de hermeandering is ontstaan en dat is opgeleverd in 2017 is helaas sinds kort om ecologische redenen weer gesloten voor wandelaars. We hebben het wat goed gemaakt door de etappe nu met wat slingers te leiden door vier Ter Apeler bossen: Het Meebos, het Roelager Bos, het Tempelbos en het Kloosterbos, allemaal verschillend van karakter. De route eindigt op de middeleeuwse kloosterenclave, een toeristisch trekpleister. 81 % van deze wandeltocht is onverhard.
Met dank aan Jakob Been en zijn boek "De Ter Apeler bossen".
Geïnteresseerd in de omgeving? Bezoek de VBT ( Vereniging Bevordering Toerisme ). Bekijk deze wandeletappe ⇢
Ruiten Aa-pad, etappe 6
De 18 km lange etappe start in Ter Apel en eindigt in 9551 AE Sellingen.
Deze twee-landen-etappe brengt de wandelaar langs de Bosbeek, door het Ter Apeler Bos en over het Ruiten Aa-kanaal via een kabelbaan. Daarna lopen we via een dijkje langs de vloeivelden van de voormalige AVEBE-fabriek, nu natuurgebied. Verder gaat het over de Leidijk naar de groene grensovergang bij de Bruil (Ter Apel). In Duitsland gaat de wandeling door het rondom de Tweede Wereldoorlog ontgonnen moerasgebied en het dorpje Sustrum Moor. Hier is het Emsland Lager V 1933- 1945. Het is er nu heel vredig met een bosje, een vijver en bankjes, maar de informatiepanelen vertellen over de in het verleden begane wreedheden. Gelukkig kunnen we nu gewoon weer de grens over lopen bij de groene grensovergang in Wesssingtange. Voorbij het kanaal gaan we via slingerende paadjes door een afwisselend coulisselandschap naar Sellingen. In het dorp gaan we over het kerkpad langs de kerk uit de 14de eeuw. 48% van deze wandeltocht is onverhard.
Geïnteresseerd in de omgeving? Bezoek de VBT ( Vereniging Bevordering Toerisme ). Bekijk deze wandeletappe ⇢
Ruiten Aa-pad, etappe 7
De 18 km lange etappe start in Sellingen en eindigt in Vlagtwedde.
Deze etappe gaat via de Sellinger bossen, de Rijsdam, het begrazingsgebied de Breedwisch en Ellersinghuizen naar het dal van de Ruiten Aa bij Vlagtwedde en het Park Emslandermeer. We starten in het dorp vlakbij het standbeeld van Heksje Hasje. Ten noorden van het begrazingsgebied de Breedwisch wordt het boerenland. Dit is het Weenderveld dat in de vorige eeuw is ontgonnen door de arbeiders van de werkverschaffing. Daar zijn veel rustige fietspaden door het veld of over houtwallen. Dan komen we bij het Ellersinghuizerveld dat in verband met de Ecologische Hoofdstructuur is veranderd in een natuurgebied in wording, begraasd door koeien en geiten. Het is de bedoeling dat het kleinschalige landschap van omstreeks 1850 wordt hersteld als cultuurhistorisch erfgoed en wordt teruggebracht in de toestand zoals het was vóór de ontginningen. We lopen ook langs het Lieftinghsbroekbos, een Natura 2000 gebied, bedekt met blauwgrasland, een zeldzaam bloemrijk gras met onder meer orchideeën. Het bos is, net zoals het Ellersinghuizerveld, niet toegankelijk. Wel toegankelijk met vele wandelpaden is het dal van de Ruiten Aa.. 49% van deze wandeltocht is onverhard.
Geïnteresseerd in de omgeving? Bezoek de VBT ( Vereniging Bevordering Toerisme ). Bekijk deze wandeletappe ⇢
Ruiten Aa-pad, etappe 8
De 11 km lange etappe start in Vlagtwedde en eindigt in Onstwedde.
Deze etappe start bij restaurant Nuver en het Park Emslandermeer en gaat via het Mussel Aa-kanaal naar Ter Wupping, Höfte, het Stobke en het Dr.Hommesbos naar Onstwedde. Het kanaal is strak, maar omgeven door natuurterreinen. Daarna, in het bos, kronkelen de paden. En dat is ook zo in het stroomgebied van de Mussel Aa, een riviertje dat verder stroomafwaarts uitmondt in de Ruiten Aa. Dit is een oud coulisselandschap met rivierduinen, bosjes, waterloopjes, natte graslanden, windsingels, morenen en kleine akkers. Onderweg passeren we een prachtige boerderij, een rijksmonument. Aan het einde van het pad naar Holte is sinds 1983 een kunstwerk, de Hooiruiters. Dat zijn piramidevormige stellages voor het drogen van gras. Een hoger gelegen zandweg, het Stobke, een bult in het veld, een overblijfsel uit de late ijstijd, gaat naar Onstwedde. Het Dr. Hommesbos was in het bezit van een chirurg uit Winschoten die daar een zomerverblijf had. In de Tweede Wereldoorlog verborg hij daar onderduikers. Hij is verraden en het huis is in brand gestoken. Het Groninger Landschap heeft het bos overgenomen, waardoor het bewaard is gebleven. In het bos zijn redelijk hoge morenen, overblijfselen van gletsjers, een omweg waard. 60% van deze wandeltocht is onverhard.
Geïnteresseerd in de omgeving? Bezoek de VBT ( Vereniging Bevordering Toerisme ). Bekijk deze wandeletappe ⇢
Ruiten Aa-pad, etappe 9
De 14 km lange etappe start in Onstwedde en eindigt in Wedderveer.
Deze etappe start in Onstwedde en brengt de wandelaar naar de Juffertoren, het dal van de Mussel Aa, de Ruige Berg, Ter Wupping en Oud Veele. Via vele houtwallen en een kerkpad komen we bij het Weddermeer en de Westerwoldse Aa, het verlengde van de Ruiten Aa bij Wedderveer en het startpunt van etappe 1. Het natuurgebied ten noordoosten van Onstwedde is een reliëfrijk coulisselandschap met rivierduinen, hoge essen, moerassen en slingerende waterloopjes. In Oud Veele lopen we langs het huis van oud-politicus en medeoprichter van PROVO Roel van Duijn. Hij heeft daar biologische kaas gemaakt. Verder gaat het over en langs talrijke wallen naar het noorden, naar Wedde, bijzonder vanwege de doorkijkjes over het land. Tenslotte bereiken we via het kerken-pad het recreatiegebied de Wedderbergen met zwemplas en strand. Langs dit pad is een diepe kolk, de Jeudenkolke, ontstaan door een dijkdoorbraak in 1686. Volgens het verhaal is een Joodse inwoner uit Wedde hier verdronken, omdat zijn paarden daar op hol sloegen. 77% van deze wandeltocht is onverhard.
Geïnteresseerd in de omgeving? Bezoek de VBT ( Vereniging Bevordering Toerisme ). Bekijk deze wandeletappe ⇢